Znak rei 霊 oznacza w języku japońskim „ducha” lub „duszę”, natomiast znak ki 気 jest pojęciem znacznie szerszym. Może oznaczać m.in.: „ducha”, „duszę”, „serce jako uczucie”, „umysł”, „nastrój”, „energię”. W słowie reiki jest odpowiednikiem chińskiego qi czyli energii życiowej przenikającej wszechświat.
Istnienie energii duchowej reiki – podobnie jak istnienie innych form energii życiowej (np. duszy ludzkiej) – nie zostało dotychczas potwierdzone przez obserwacje naukowe. Dlatego ta forma poprawy zdrowia należy do medycyny niekonwencjonalnej.
Reiki nie jest religią i nie zastępuje jej, nie jest też filozofią. Jest energią i sztuką jej wykorzystania opartą na pięciu uniwersalnych zasadach przekazanych przez Mikao Usui. Te zasady to:
- Chociaż dziś nie martw się
- Chociaż dziś nie złość się
- Chociaż dziś bądź wdzięczny
- Chociaż dziś pracuj uczciwie
- Chociaż dziś bądź miły dla innych
W systemie tym reiki postrzegana jest jako przenikająca wszystko i wszystkich energia. Przeciętny człowiek ma ograniczone możliwości posługiwania się nią, w większości przypadków nawet nie jest w stanie jej odczuć. Aby nabyć możliwość świadomego korzystania z energii reiki trzeba zostać inicjowanym przez mistrza reiki. Podczas seminariów towarzyszących inicjacji, mistrz przekazuje techniki uzdrawiania tą energią.
System reiki bazuje na podobnych założeniach jak inne gałęzie wschodniej medycyny (np. ajurweda czy medycyna chińska), czyli uznaje, że zdrowie oznacza harmonię zarówno w człowieku (jego ciele, umyśle i duchu), jak i w jego otoczeniu, zaś choroba powstaje w wyniku braku czy też zaburzenia owej harmonii. Jeśli chodzi o ciało (według wschodniej medycyny ożywiane przez nieustanne krążenie energii życiowej przez specjalne kanały – meridiany), zaburzenie może powstać np. przez zastanie się energii, zablokowanie meridianu, przez niezrównoważenie obiegu między poszczególnymi narządami lub między ciałem a otoczeniem.
Reiki ma usuwać te zaburzenia na dwa sposoby: przez pobudzanie organizmu do zdrowienia oraz przez niwelowanie blokad energetycznych w czakrach i meridianach. Osoba praktykująca reiki pobiera energię przez czakrę korony (Sahasrara), a oddaje pacjentowi przez czakry znajdujące się na wewnętrznej stronie dłoni, stosując nakładanie rąk na określone miejsca na ciele. Przekazujący, a zwykle również osoba poddawana temu tzw. „zabiegowi reiki”, może odczuwać energię reiki jako umiejscowione uczucie ciepła, zimna, nacisku lub mrowienia. Rodzaj odczuć zależy zarówno od rodzaju techniki użytej przez praktykującego reiki jak i od rodzaju problemu występującego u pacjenta. Stosuje się także w niektórych technikach/okolicznościach przekazywanie reiki w inny sposób – np. na odległość bądź za pomocą oddechu.
Reiki jest używana zarówno w stosunku do ludzi, jak również roślin i zwierząt. W krajach zachodnich jak również coraz częściej w Polsce w wielu szpitalach zabiegi reiki są stosowane przez część personelu medycznego w celu poprawy stanu zdrowia
